Het belichaamde leven: een pad naar intuïtieve wijsheid en bewuste aanwezigheid.
Hoe levend voel jij je eigenlijk? Het lijkt een simpele vraag, maar voor velen van ons is het antwoord ingewikkeld. We leven in een wereld die steeds minder belichaamd is, waarin het lichaam vaak wordt gezien als een machine van vlees en bloed. Maar stel jezelf eens de vraag: wat kan de geest van het lichaam leren?
We groeien op met het idee dat het lichaam een object is, een verzameling systemen die onderzocht en begrepen moeten worden. We zien het als iets dat we moeten kennen, maar zelden als iets dat zelf weet. Hoe vaak vraag jij je lichaam om antwoorden? Beschouw je je lichaam als een bron van wijsheid?
Laten we even stilstaan bij deze vragen. In onze moderne maatschappij wordt de geest, en met name het intellect, vaak gezien als de ultieme kenner. Het lichaam daarentegen wordt gereduceerd tot een object dat door de geest moet worden gekend. Deze scheiding tussen lichaam en geest is diep geworteld in onze cultuur en wordt versterkt door zowel wetenschap als religie.
Historisch gezien werd in disciplines als filosofie en cognitieve wetenschappen de geest behandeld als een entiteit die losstaat van het lichaam. Dit idee is echter aan het verschuiven. Verschillende wetenschappen (o.a. de neurowetenschappen en psychologie) erkennen tegenwoordig dat de hersenen en het lichaam nauw met elkaar verweven zijn. Cognitie is belichaamd, ingebed (in de omgeving), uitgebreid (buiten ons lichaam) en uitvoerend (een handeling in interactie met de omgeving) – het zogenaamde 4E-cognitiemodel.
Maar terwijl wetenschap en geesteswetenschappen deze belichaming omarmen, is onze levensstijl steeds minder belichaamd geworden. Technologie heeft veel fysieke taken overgenomen, waardoor onze betrokkenheid bij ons eigen lichaam afneemt. Dit heeft gevolgen voor zowel onze fysieke als mentale gezondheid.
Lichamelijke onthechting en in je hoofd zitten
Wat betekent het om in je hoofd te zitten? Lichamelijke onthechting is de toestand waarin lichaam en geest gedesintegreerd zijn. Het is die ervaring waarin je zo verstrikt bent in je gedachten dat je het contact met je lichaam verliest. Je bent aanwezig in je geest, maar afwezig in je lichaam. in het contact met anderen ben je fysiek aanwezig, maar mentaal absent.
Denk eens aan een moment waarop je volledig opging in een gedachte, een ruzie met een collega bijvoorbeeld. Terwijl je geest dat moment herbeleefde, verloor je de geluiden om je heen, de regen op het dak, de vogel die zong. Dit is lichamelijke onthechting. Het is een staat waarin je zintuigen worden ondermijnd door je conceptuele gedachten, waardoor je het huidige moment verliest. Je bent zogezegd ‘mentaal aan het bijklussen’ 🙂
Terug naar het lichaam
Wat gebeurt er als we terugkeren naar ons lichaam? Wat gebeurt er als we belichaming herwinnen? Belichaming is geen theorie, het is een staat van zijn. Je bent belichaamt wanneer je je lichaam bewust ervaart, wanneer je huid tintelt in de koele wind of je voeten het gras voelen. Het is een diepe verbondenheid met het huidige moment.
Laten we eens kijken naar de wijsheid die het lichaam ons kan bieden:
- Gegrondheid: Je voelt je gegrond wanneer je de zwaartekracht van je lichaam op de aarde voelt. Dit gevoel van stabiliteit kan een aha-moment zijn voor de geest.
- Aanwezigheid: In je lichaam zijn betekent aanwezig zijn in het hier en nu. Je ademt, je voelt, je ervaart – allemaal in dit moment.
- Intuïtie: Het lichaam weet hoe je echt over dingen denkt, zelfs als je geest je iets anders vertelt. Het is intuïtief en helpt je diepere empathie en mededogen te voelen.
- Niet-conceptueel: Het lichaam leeft buiten de conceptuele gedachten van de geest. Het piekert niet over verleden of toekomst, maar is aanwezig in het nu.
De weg naar belichaming
Hoe kunnen we belichaming verbeteren? Ten eerste moeten we erkennen dat de geest niet alles weet. We moeten nieuwsgierig worden: wat weet ons lichaam dat de geest niet weet? Dit vraagt om diep luisteren en ontvankelijkheid voor de taal van het lichaam.
Onderzoek naar interoceptie, het vermogen om interne lichaamsprocessen waar te nemen, toont aan dat een beter interoceptief bewustzijn leidt tot een betere emotionele regulatie. Luisteren naar je lichaam betekent aandacht schenken aan het voelende veld van je zintuigen, los van conceptuele gedachten.
Belichaming betekent dat we ons leven niet missen, dat we volledig aanwezig zijn. Het is een proces van diepere verbondenheid met onszelf, onze omgeving en elkaar. Het roept ons op tot een intiemere relatie met de planeet en de gemeenschap om ons heen.
Laten we belichaming omarmen als een pad naar een rijker, vollediger leven. Wat betekent belichaming voor jou? Hoe ervaar jij je lichaam in het hier en nu? Laten we samen deze reis maken naar een dieper bewustzijn en een meer belichaamd bestaan.
Ivo van Dinteren
